Hizkuntza eskubideak defendatzeko moduen inguruko solasaldia

Behatokiko zuzendaria den Garbiñe Petriatik hitzaldi eta lan saioa burutu zuen Sahats euskaltegian asteartean, honek antolaturiko jarduera astearen baitan.

Hitzaldi eta lan saiaren momentuetako bat (Argazkia: Plazaberri)

Hizkuntz Eskubideen Behatokiko lana azaldu zuen Garbiñe Petriatik modu parte hartzailearen bitartez. Bertaratutakoek dokumentazio eta publizitate ereduak jaso zituzten eta horien inguruan hitz egin zuten, euskararen presentzia aztertzeko. Ondoren horiek Hizkuntza Eskubideen Deklarazio Unibertsalaren hainbat artikuluekin harremantzen saiatu ziren eta azkenik Petriatik hizkuntz eskubideak zer diren eta Behatokiaren zeregina zein den azaldu zuen. Hitzaldia Sahats euskaltegiak ekainean pertsona guztiei begira antolatutako jardueren artean kokatzen zen.

Petriatik esandakoaren arabera, hizkuntz eskubidea berezko hizkuntzan harremanak izateko eskubidea da, baita lana berezko hizkuntzan izateko eskubidea ere. Eskubidea pertsonarena da, ez hizkuntzarena, eta eskubide hori legeak aitortu behar dio hizkuntz komunitate bati. Aipatu bezala, euskeraren kasuan hizkuntza bat dugu, hiru administrazio ezberdinen menpe eta bost estatus ezberdinekin. «Komunitate bakoitzean hitz egiten da euskera baina bakoitzean aitortza edo babes juridiko ezberdina du», azaldu zuen.

Aitortza eta betebeharra

Hala ere, aitortzak ez du eskubidea betebehar bihurtzen, legeak aitortu dezake hizkuntzaren ofizialtasuna baina ez du beste ezer ezartzen eta Nafarroaren kasuan harik eta korapilotsuagoa da. «Nafarroan gertatzen dena ez da beste inon gertatzen, batzuk eskubidea izatea eta besteak ez, hizkuntza ofiziala ez den eremu batean», aitortu zuen.

Eskubideak betetzea behartzen ez duenez, horretarako sortu zen Hizkuntz Eskubideen Behatokia. «Behatokia sortu zen hizkuntz eskubideen urraketa horietan herritarrei laguntza emateko», adierazi zuen Petrietik. Horretarako euskararen telefonoa sortu zuten, «euskaraz bizi nahi duena eta zailtasunak duenari laguntzen zaio», gaineratu zuen.

Telefonoan -berez, zenbaki bat dago 948 146 172 baina ere webgunea eta laister mugikorrentzako aplikazioa- kexak, zorionak eta galderak egin daitezke. Adibidez, hizkuntzaren urraketa bat ikusten denean (eremu ofizialean gaztelera hutsean agertzen den kale izena edo administrazioak gazteleraz bakarrik egindako komunikazioa) kexa egin daiteke eta Behatokiak bere izenean kexa helaraziko du dagokion arduradurari. Kexa egin duenaren identifikazioa ez da publiko egingo. Era berean, euskal hiztunen hizkuntza eskubidea zaindu duen enpresa edo erakundea zoriondu daiteke, bereziki eremu pribatuko enpresen kasuan betebehar hori ez dutenean.

Baita kontsultak egin daitezke, adibidez, dokumentazio zehatza euskeraz aurkeztu nahi bada erregistro batean, nola egin behar den edo euskaraz hori egiteko eredurik dagoen galdetu daiteke. Azkenik, Behatokiak ere prebentzio lanak egiten ditu, hau da, ezagutzen badu kanpotik datorren enpresa bat gure lurrandean ezarri behar dena, beraiekin biltzen da euskararen inguruko informazioa emateko.

Azkenik, tresna hau erabiltzeko gonbitea luzatu zuen Petriatik, baina batez ere, hizkuntza eskubideak defendatzeko deia egin zuen. «Gaztelania jakitea betebeharra da baina euskera eskubidea da», nabarmendu zuen. «Lortzen den aldaketa txikienak ere, euskaraz bizitzeko aukera berri bat zabaltzen edo areagotzen du», gaineratu zuen.

Azalpen hauen ondoren, bertatutako lagunek bizitako hainbat urraketa azaldu zituzten, baita horiei emandako erantzunak ala eman daitezkeenen inguruan solastu ziren.

Itzulpena > Traducción

Charla sobre los derechos lingüísticos con la directora de Behatokia

Dentro de los actos organizados en junio por el euskaltegi Sahats, el pasado martes, día 9, tuvo lugar una charla con la directora de Behatokia Garbiñe Petriati sobre los derechos lingüísticos, lo que son y significan y que repercusión tienen en nuestro día a día. Fue una charla participativa que comenzó con el reparto de imágenes publicitarias, copias de documentos y mensajes donde poder analizar entre las personas presentes que similitudes y diferencias muestran en relación al tratamiento lingüístico. Posteriormente se relacionaron las imágenes con diversos artículos de la Declaración Universal de los Derechos Lingüísticos.

Petriati explicó que los derechos lingüísticos les corresponden a las personas hablantes pero que no implica que se vayan a cumplir. Para responder a esas vulneraciones de los derechos lingüísticos de los y las hablantes de euskera surgió Behatokia, que dispone de un teléfono y dirección web donde estas personas pueden trasmitir sus quejas y también felicitaciones a empresas u organismos que hayan respetado la realidad lingüística.

El teléfono también permite plantear dudas, como cuál es la manera de registrar o inscribir cierta documentación en euskera. Finalmente, Behatokia también realiza un trabajo preventivo, poniéndose en contacto con empresas que se instalan en nuestro territorio para hacerles llegar información sobre el euskera.

Tras la charla los y las asistentes intercambiaron opiniones sobre diversas vulneraciones de sus derechos lingüísticos que han vivido y sobre cómo han respondido en esas situaciones.

Diseño y desarrollo Tantatic